Przegląd środków na roztocza kurzu domowego Przygotowując jakiś czas temu plan przeciwdziałania alergenom domowym na potrzeby procedur czyszczenia mieszkań i przedszkoli wykonywanych przez założony przeze mnie Dom Bez Alergii sporo czasu poświęciłam na zapoznanie się z ofertą preparatów przeznaczonych dla osób cierpiących na alergię na roztocza kurzu domowego. W polskojęzycznym Internecie praktycznie nie sposób znaleźć informacji wykraczających poza przekaz marketingowyproducentów lub dystrybutorów. Postanowiłam nieco podrążyć temat i w ten sposób udało mi się zebrać w jednym miejscu i usystematyzować ofertę preparatów przeznaczonych dla osób cierpiących na alergię na roztocza kurzu domowego. Niniejszy tekst wychodzi poza informacje udostępniane oficjalnie przez producentów lub dystrybutorów – materiały promocyjne i reklamowe stanowiły jedynie punkt wyjścia dla dalszych poszukiwań na temat istoty działania substancji wykorzystywanych przez poszczególne produkty. Przewodnik po artykule: Grupa środkówPrzykładowe produktyDziałanie podstawowe Syntetyczne środki biobójcze Allergoff Spray na roztoczaAllertax Zabija roztocza Naturalne repelenty Mioactive Odstrasza roztocza Probiotyki PIP Allergy Free Przyśpiesza rozkład naskórka, którym żywią się roztocza Allergen Denaturing Agents AcarixHyper Sensitivity Care Guard Neutralizuje działanie alergenów Dostępne produkty dostępne są w formie sprayu lub kropli, które stosuje się na powierzchni, która chcemy zabezpieczyć przeciw roztoczom. Spray na roztocza jest bardzo łatwy w zastosowaniu w warunkach domowych. Przeciętne opakowanie każdego ze środków wystarcza na kilka aplilkacji. W tym miejscu nie analizujemy cen poszczególnych środków i kosztów ich stosowania - koncentrujemy się na tym jak działa każdy z perparatów... ŚRODKI BIOBÓJCZE Pod tą groźną nazwą kryją się wszystkie preparaty, których zadaniem jest unicestwienie roztoczy żerujących w materacu, pościeli czy dywanie. Zawarte w nich substancje czynne są śmiertelne dla roztoczy kurzu domowego i innych mikrobów. W tej grupie znajdujemy preparaty syntetyczne (wykorzystujące związki chemiczne uzyskiwane w wyniku reakcji laboratoryjnych) oraz naturalne (oparte na substancjach występujących w przyrodzie). Preparaty biobójcze syntetyczne (Alergoff Spray na roztocza, Alertex) Substancją czynną jest benzoesan benzylu. Substancja została po raz pierwszy uzyskana już w 1922 roku [Organic Syntheses][1]. Historycznie jest to jeden z pierwszych preparatów stosowanych w leczeniu świerzbu (wywoływanego przez roztocza świerzbowca ludzkiego) oraz wszawicy. Działa toksycznie na układ nerwowy roztoczy doprowadzając do ich śmierci (w badaniach In vitro wykazuje skuteczność już po 5 minutach). Substancja nie jest groźna dla ludzi (brak danych wskazujących na możliwość przenikania przez skórę), aczkolwiek może wywoływać podrażnienia i z tego względu nie jest obecnie traktowana jako terapia z wyboru [Drug Bank][2]. Pozostałe składniki nie mają szczególnych czy unikatowych walorów, jak choćby „anionowe środki powierzchniowo czynne” czyli popularne mydło. Rolą substancji pomocniczych jest sklejanie cząsteczek kurzu, pyłu i roztoczy tak by ograniczyć ich lotność i zdolność samoistnego rozprzestrzeniania się po całym mieszkaniu. Preparaty biobójcze naturalne (Mioactive) Mioactive jest produktem bazującym na ekstrakcje z nasion z drzewa margosy (ang. Neem tree, Pol. Miodla indyjska). Jak sama nazwa wskazuje drzewo to pochodzi z subkontynentu indyjskiego, z biegiem czasu rozprzestrzeniło się w innych krajach o klimacie podzwrotnikowym [Wikipedia][3]. Jest to roślina używana od wieków w tradycyjnej medycynie hinduskiej (Ayurveda). Miodla indyjska zawiera w sobie szeroką gamę ponad 140 związków biologicznie czynnych, o zróżnicowanej i złożonej strukturze chemicznej [Medicinal properties of neem leaves: a review][4]. Ekstrakt z margosy nie ma bezpośrednio działania roztoczobójczego – jest tak zwanym repelentem, co oznacza że ma właściwość odstraszania niepożądanych insektów. Po wykonaniu oprysku pajęczaki przenoszą się w inne miejsce, gdyż substancja ta zakłóca ich cykl żywieniowy i rozrodczy. Gama tradycyjnych zastosowań leczniczych olejku z miodli indyjskiej obejmuje produkty dermatologiczne i kosmetologiczne. Olejki i ekstrakty są wykorzystywane również jako naturalny środek ochronny w ogrodnictwie i rolnictwie. Środki te nie są powszechnie wykorzystywane w medycynie klinicznej i trudno znaleźć publikacje potwierdzające ich działanie lecznicze. Choć przeglądając publikacje naukowe można trafić na stwierdzenie, iż substancje znajdujące się w miodli indyjskiej „wykazują działanie immunomodulujące, przeciwzapalne, przeciwcukrzycową, przeciwwrzodowe, przeciwmalaryczne, przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwutleniające oraz właściwości antymutagenne i przeciwnowotworowe” [Subapriy & Nagini, 2005][5]. W tym wypadku należy jednak zachować odpowiedni dystans do optymizmu hinduskich naukowców z tamilskiego Annamalai University – jeżeli byłaby to prawda międzynarodowe koncerny farmaceutyczne już dawno posiadałyby w swym portfolio opatentowane produkty na bazie margosy. Podsumowując, preparaty na roztocza na bazie ekstraktu z margosy są całkowicie naturalne i wysoce bezpieczne, choć dowody na ich skuteczność są mniej przekonujące niż wyniki badań klinicznych potwierdzających działanie środków syntetycznych. PROBIOTYKI (PIP Allergy Free) To kolejna grupa całkowicie naturalnych środków. Probiotyki to pożyteczne bakterie, których dobroczynne działanie polega na kolonizacji przestrzeni i wypieraniu innych, szkodliwych szczepów bakterii. W przypadku ograniczania populacji roztoczy kurzu domowego mechanizm działania jest jednak odmienny… Preparaty na roztocza zawierają bakterie Bacillus Sp wytwarzające enzym Bacillus Ferment. Jest on zaliczany to tak zwanych eksfoliantów, czyli substancji złuszczającej, „rozpuszczającej” obumarłe komórki naskórka. Działanie to znajduje zastosowanie nie tylko w kosmetykach, ale także w profilaktyce przeciw roztoczom kurzu domowego. W ciągu roku ciało ludzkie traci nawet 4 kilogramy naskórka, znaczną część jego zostawiając w pościeli i materacu. A właśnie martwy naskórek jest podstawowym pokarmem pajęczaków roztoczy. Probiotyki pracują jako ekipa sprzątająca - wnikają w głąb materacy poduszek czy mebli i usuwają zalegający i rozkładający się tam naskórek. Eliminując substancje odżywcze przyczyniają się pośrednio do ograniczenia liczebności roztoczy w zabezpieczonych przedmiotach. ALLERGEN DENATURING AGENTS (Acarix, HyperSensitivity Care Guard) Ostatnią grupę stanowią preparaty modyfikujące strukturę alergenów, tak by nie wywoływały reakcji alergicznej. W uproszczeniu chodzi o to, że organizm osób uczulonych nadmiar przeciwciał IgE zaprogramowanych na zwalczanie konkretnego alergenu. Działając w „dobrej wierze” przeciwciała te chcą ochronić organizm przed infekcją. W wyniku reakcji obronnej (likwidacji cząstek alergenu przez przeciwciała) powstają substancje chemiczne, odpowiedzialne za wszystkie objawy alergii. Przeciwciała są wysoce specjalizowane - doskonale rozpoznają „wzorzec białkowy” alergenu i atakują wyłącznie jego, pozostając zupełnie obojętne wobec innych substancji. Działanie preparatów należących do tej grupy polega na modyfikacji struktury białkowej alergenu. W języku specjalistycznym nazywa się to denaturacją (utratą aktywności biologicznej). Zmodyfikowane alergeny tracą zdolność przyciągania uwagi przeciwciał IgE, przez co nie dochodzi do wiązania przeciwciał z białkiem alergenów i wynikającej z tego reakcji alergicznej. Oba wymienione powyżej preparaty są produkowane przez amerykańską firmę MasterBlend (produkt jest sprzedawany w USA pod nazwą „Allergy Relief Treatment”). Mają one zdolność neutralizacji alergicznej następujących białek: odchodów roztoczy kurzu domowego (alergeny Der p1 oraz Der f1), odchodów karaluchów (Bla g1), sierści psa (Can f1) oraz śliny i śluzu kota (Fel d1) [MasterBlend[6]]. Ich skład pozostaje jednak tajemnicą, producent informuje jedynie, iż zawierają one „silny składnik aktywny wytwarzany z wyciągów występujących naturalnie z nasion owoców i warzyw”… Badania przywoływane przez MasterBlend, wskazują, że stężenie alergenu kałowego roztoczy Der p1 spada w wyniku zastosowania preparatu o 90%. Przy tak ograniczonej informacji o składzie produktu, znalezienie dalszych, obiektywnych informacji na temat skuteczności preparatu mogących potwierdzić te wyniki pozostaje jest niemożliwe. PODSUMOWANIE Żaden z dostępnych preparatów nie jest lekiem zgodnie polskim prawem farmaceutycznym. Allergoff Spray na roztocza i Alertex zostały zarejestrowane jako „wyroby medyczne” (zgodnie z obowiązującym stanem prawnym są to artykuły przeznaczone do stosowania u ludzi w celu (…) zapobiegania leczenia lub łagodzenia przebiegu chorób, który nie osiąga swego zasadniczego zamierzonego działania w ciele lub na ciele ludzkim środkami farmakologicznymi, immunologicznymi lub metabolicznymi). Pozostałe to w świetle polskiego prawa kosmetyki, środki biobójcze czy środki czyszczące. Główną konkluzją jaka nasuwa mi się na podsumowanie całego tekstu jest potwierdzenie konieczności łączenia różnych technik profilaktyki przeciw roztoczom. Preparaty i spraye mogą mieć świetne działanie uzupełniające, ale dokładne sprzątanie – usuwanie kurzu, roztoczy i ich odchodów gromadzących się w materacach, meblach i dywanach - pozostaje dla mnie nadal podstawową metodą zapobiegania rozwojowi alergii domowych. Ilość kurzu, naskórka i roztoczy jakie znajdują się w nieczyszczonym przez kilka lat materacu jest wprost ztrważająca, dlatego powtarzane co 3-6 miesięcy dogłębne czyszczenie materacy powinno być standardową praktyką w sypialniach osób uczulonych, małych dzieci oraz wszystkich, którzy nie chcą dopuścić do rozwoju alergii u siebie i swoich najbliższych. Polecamy również inne nasze artykuły poruszające problematykę walki z roztoczami: Jak pozbyć się roztoczy za pomocą temperatury? Przedstawiamy sposoby eliminacji roztoczy z materacy, pościeli i pluszaków za pomocą wysokiej (parownica, żelazko) lub niskiej (zamrażarka, wietrzenie na mrozie) temperatury. Alergia na roztocza - jak pomóc osobom uczulonym? Przybliżamy praktyczne rekomendacje British Society of Allergy and Clinical Immunology, pozwalajace na ograniczenie liczby roztoczy w najbliższym otoczeniu osoby uczulonej. ŹRÓDŁA: [1] [2] [3] [4] &TermToSearch=15777222 [5] content/ben/cmcaca/2005/ 00000005/00000002/art00006 [6] Powyższy tekst jest autorskim opracowaniem podlegającym ochornie prawnej. Powielanie i rozpowszechnianie w całości bądź części bez uprzedniej zgody jest niedozwolone.